Njegova svetost patrijarh srpski Pavle (1914-2009) preminuo je 15. novembra 2009. u 95. godini.
Patrijarh Pavle, čije je svjetovno ime bilo Gojko Stojčević, rođen je na veliki pravoslavni praznik Usjekovanja glave Svetog Jovana Krstitelja – 11. septembra 1914. godine u Kućancima kod Donjeg Miholjca u Slavoniji.
Osnovnu školu završio je u Kućancima, gdje je, nakon smrti oba roditelja, brigu o njemu i njegovom bratu Dušanu preuzela očeva sestra Senka.
Nižu gimnaziju završio je u Tuzli, višu gimnaziju i šestorazrednu bogosloviju u Sarajevu, a diplomirao je na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu, gdje je vanredno završio i više razrede Šeste beogradske gimnazije da bi mogao da upiše uporedo i Medicinski fakultet, na kojem je stigao do druge godine studija.
Drugi svjetski rat zatekao ga je u Beogradu, da bi ga u proljeće 1942. godine njegov školski drug jeromonah Jelisej odveo u Manastir Svete Trojice na Ovčaru. Od 1944. godine radio je kao vjeroučitelj i vaspitač u Banji Koviljači, u domu za djecu izbjeglu iz Bosne.
Odatle je iz zdravstvenih razloga, budući da je obolio od tuberkoloze, otišao u manastir Vujan u selu Prislonica, između Čačka i Gornjeg Milanovca, gdje je boravio do 1946. godine, a u kojem se izliječio.
Zamonašio se 1948. godine u manastiru Blagoveštenje u Ovčarsko-kablarskoj klisuri i dobio ime Pavle koje mu je dao iguman Julijan Knežević, a iste godine rukopoložen je u čin jerođakona.
Bio je sabrat manastira Rača u Podrinju, radio je i kao pomoćni nastavnik Bogoslovije Svetog Kirila i Metodija u Prizrenu. Jeromonah postaje 1954. godine, te ubrzo potom i protosinđel, da bi 1957. godine, nakon dvogodišnjih postdiplomskih studija u Atini, postao arhimandrit.
U maju 1957. godine izabran je za episkopa raško-prizrenskog i na Kosovu i Metohiji proveo je 33 godine.
Za patrijarha Srpske pravoslavne crkve izabran je 1. decembra 1990. godine, zamijenivši na tom mjestu teško oboljelog patrijarha Germana.
Patrijarh Pavle ustoličen je 2. decembra 1990. godine u Sabornoj crkvi Svetog arhangela Mihaila u Beogradu i tada je poručio da mu je jedini program rada – jevanđelje.
Na tronu Svetog Save kao patrijarh srpski bio je 19 godina, a u njegovo vrijeme osnovana je Akademija Srpske pravoslavne crkve /SPC/ za umetnost i konzervaciju, vraćena je vjeronauka u javne škole, a Bogoslovski fakultet pod okrilje Univerziteta u Beogradu.
Posjetio je brojne pravoslavne crkve – carigradsku, aleksandrijsku, jerusalimsku, rusku, bugarsku, rumunsku, grčku, gruzijsku, kao i srpske eparhije i parohije u SAD, Kanadi, Australiji, Mađarskoj i Rumuniji i nosilac je najviših crkvenih i državnih odlikovanja.
Bio je počasni doktor Bogoslovskog fakulteta i Akademije Svetog Vladimira u Njjujorku. Govorio je grčki, ruski i njemački jezik.
Odlikovan je državnim Ordenom Nemanje prvog stepena, Ordenom Karađorđeve zvezde prvog stepena i ruskim Ordenom dostojanstva zbog značaja koji je imao u danima iskušenja kroz koje su srpski narod i Crkva prošli.
Vlada Srbije imenovala je patrijarha Pavla 13. januara 2005. godine za počasnog predsjednika fonda za Kosovo i Metohiju.
Tokom posjete Rusiji u januaru 2002. godine patrijarhu Pavlu uručene su dvije značajne nagrade – Međunarodnog fonda za unapređenje jedinstva pravoslavnog naroda i Fonda Svetog apostola Andreja Prvozvanog.
Objavio je dvije knjige – “Pitanja i odgovori čtecu pred proizvodstvo” i “Devič, Manastir Svetog Joanikija Devičkog”. Zaslugom patrijarha Pavla objavljeno je i dopunjeno izdanje “Srbljaka”.
Lična biblioteka patrijarha Pavla pripala je Fondu Biblioteke Srpske patrijaršije i ima status kulturnog dobra, a čuva se u prostorijama konaka Manastira Svetog arhangela Mihaila u Rakovici.
Poruke blaženopočivšeg patrijarha Pavla, među kojim je najpoznatija “Budimo ljudi”, i danas se često ponavljaju.
“Čovek ne može da bira vreme i mesto gde će se roditi, niti prilike i okolnosti u kojima će živeti. To ne zavisi od nas. Ali, ono što zavisi od nas i što se od nas očekuje jeste da budemo ljudi – uvek i svuda. Da nas kao ljude prizna za svoje Bog, a prepoznaju preci i upoznaju savremenici”, riječi su patrijarha Pavla.
Patrijarh srpski Pavle preminuo je 15. novembra 2009. godine u 95. godini na Vojnomedicinskoj akademiji u Beogradu, a po vlastitoj želji sahranjen je u manastiru Rakovica u Beogradu.
Na posljednji počinak ispratilo ga je više od pola miliona ljudi.
Grob blaženopočivšeg patrijarha Pavla svake godine posjećuje na hiljade pravoslavnih vjernika.
(srna)
