Na zidu zgrade sa južne strane Vlade Brčko distrikta stoji dobro očuvana ploča na kojoj piše “Zadužbina Stevana, Milivoja i Vladimira Kovačevića”. Zajedno sa mnogim zadužbinarima našeg grada, Kovačevići su danas skoro zaboravljeni.
Kovačevići su u svoje vrijeme, u drugoj polovini 19. i prvoj 20. vijeka, bili jedna od najuglednijih i najbogatijih trgovačkih porodica u Brčkom. Stevan Kovačević, glava porodice, rodio se daleke 1827. godine u Bobovištu, selu kod Trebinja, a sinove Milivoja i Vladimira dobio je sa suprugom Jovanom.
Stevan je bio jedan od najvećih proizvođača šljive tog vremena, ne samo u Brčkom, već i u čitavom regionu. Njegove etivaže šljive bile su iza bivše željezničke stanice, gdje su bile i šljive Save Uzunovića i Marka Jakovljevića. “Bosanska vila” 20. jula 1899. godine piše kako su njegovi radnici proizveli 15.000 vagona suve šljive!
Na svjetskoj izložbi šljive u Parizu 1900. godine Stevan Kovačević bio je dobitnik srebrne medalje. Njegova šljiva osvajale je nagrade i u Beču, Budimpešti, Skandinaviji…
Kovačević je bio i dugogodišnji predsjednik Srpske pravoslavne crkvene opštine u Brčkom, što govori o ugledu koji je uživao. 1896. godine u Brčkom je osnovano pjevačko društvo “Vijenac”, a za predsjednika je izabran upravo Stevan Kovačević. Već idućeg ljeta osvećen je barjak ovog društva, kada je čestitku poslao i veliki Aleksa Šantić… Ali, to je već druga priča.
Stevan Kovačević umro je 1910. godine. Imao je 83 godine, i iza sebe je ostavio veliko bogatstvo, ne samo svojim sinovima već i svom gradu i Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Zahvaljujući njegovom legatu u Brčkom je 27. juna 1911. godine otvorena Viša ženska škola.
Zgrada sa početka ovog teksta, ona iza zgrade Vlade Brčko distrikta, imala je mnoge svrhe u svojoj dugoj istoriji. 1897. godine tu je otvorena prva Niža ženska domaćičko-zanatska škola u Brčkom, koja je radila sve do 1916. godine, kada su je ondašnje vlasti Austrougarske zabranile.
Od 1920. godine ova zgrada bila je dom Okružnog suda.
Stevan Kovačević ju je po smrti zavještao Srpskoj pravoslavnoj crkvi.
Konfiskovana je posle drugog svjetskog rata, ali je kasnije vraćena, a prije dvadesetak godina crkva je odlučila da je proda. Danas je u privatnom vlasništvu.
Sledeći put kada vas put povede pored zadužbine Kovačevića, sjetite se ovog velikog čovjeka i njegovih djela. Ova zgrada je danas zapuštena, fasada propada a unutrašnjost je ruinirana, nedostojna njene istorije… Zato se ovog zadužbinara sjetite vi, jer niko drugi, očigledno, neće.
(nula49.com)
