Mnoge zgrade u našem gradu kriju zanimljivu istoriju iza oronulih zidina. O nekima smo već pisali, o nekima ćemo pisati u budućnosti. Ali, jedna građevina simbol je Brčkog već duže od vijeka i danas je njen red da ispriča svoju priču. Predstavljamo vam brčansku Vijećnicu.
U drugoj polovini 19. vijeka, Brčko počinje da se urbanističko-arhitektonski modernije razvija. Izgrađeno je 18 škola različitog tipa, 1880. godine izgrađena je i sinagoga, zatim je sagrađena Bijela džamija (zvana Džedit džamija). 1886. godine napravljena je i zgrada bolnice. 1891. godine izgrađen je i hotel “Posavina“. Konačno, 13. septembra 1894. završena je izgradnja mosta preko save, dugog 775. metara.
Bio je to jedan od najznačajnijih perioda u istoriji našeg grada. U to vrijeme izgrađena je i Gradska vijećnica. Koštala je tada 108 hiljada zlatnih kruna. Završena je 18. avgusta 1892. godine, a u njoj su kroz istoriju bile smještene opština, zatim pošta, telegraf i Savska kapetanija, biblioteka, galerija… Danas, Vijećnica je dom Gradonačelnika Brčko distrikta.
Od 2004. godine naša Vijećnica upisana je kao Spomenik od nacionalnog značaja za BiH.
Većina čitalaca već zna da brčanska Vijećnica ima i sestru – Vijećnicu pravljenu u sličnom stilu koja krasi Sarajevo. Obje zgrade djelo su istog arhitekte, Aleksandra Viteka. Nijednu od njih Vitek nije završio. On je tih godina počeo ozbiljno da oboljeva i na kraju završava u psihijatrijskoj bolnici u Gracu, gdje će i umrijeti 1894. Rad na vijećnicama u Sarajevu i Brčkom nastavio je njegov pomoćnik Ćiril Iveković, koji je gradnju i priveo kraju.
Zanimljivo je da je Vitek prvo radio nacrt za sarajevsku Vijećnicu, ali je ona u Brčkom ipak starija. Brčaci su prosto bili brži od Sarajlija, pa su svoju Vijećnicu napravili prije.
Radeći na nacrtima, Vitek je u više navrata putovao u Kairo i druge bliskoistočke gradove kako bi tamo proučio detalje na nekim monumentalim građevinama, i uticaj tih putovanja, kao i ti detalji i danas se mogu vidjeti na Vijećnici.
Život Aleksandra Viteka dostojan je romana. Rođen je u Sisku, a živio je u Gracu, Beču (gdje je i diplomirao arhitekturu), i Sarajevu. 1882. godine bio je 9. najbolji šahista svijeta. Danas bi ga zvali “velemajstorom“. Ostalo je zabilježeno da je 1881. godine odigrao simultanku na slijepo na deset tabli! Tih godina, na turniru u Beču, pobjedio je Vilhelma Štajnica, čovjeka koji će 1886. postati prvi zvanični šahovski prvak svijeta.
Arhitekturu Bosne i Hercegovine obogatio je mnogim građevinama. Umro je 1884. u mentalnoj ustanovi u Gracu pod do danas nerazjašnjenim okolnostima. Hospitalizovan je kao šizofreničar i liječen oko godinu dana. Mnogi vjeruju da je počinio samoubistvo, neki tvrde da je umro od tuberkuloze…
A sebilj iz naslova teksta? Onaj u Sarajevu, najpoznatiji na ovim prostorima, projektovao je upravo Aleksandar Vitek.
(nula49.com)
