Na Sretenje, 15. februara 1835, u Kragujevcu je donijet prvi Ustav Kneževine Srbije. Srbija danas obilježava ovaj dan zajedno sa uspomenom na podizanje Prvog srpskog ustanka 31 godinu ranije.
Iako je donijet od Velike narodne skupštine i zakletvom potvrđen od kneza Miloša Obrenovića Sretenjski ustav je suspendovan nakon svega 55 dana pod pritiskom velikih sila (Turske, Rusije i Austrije).
Tekst ustava, neobično liberalan za tadašnje prilike, izradio je Dimitrije Davidović, političar i diplomata, аli i poznati novinar i izdavač onog vremena.
Ustavom je ograničen apsolutizam vladara i uvedena parlamentarna monarhija. Vlast je sada prvi put podijeljena na izvršnu, zakonodavnu i sudsku, koja, doduše, nije dosledno sprovedena, ali ipak predstavlja napredak u podeli vlasti.
Prava garantovana ovim ustavom bila su neprikosnovenost ličnosti, pravo na zakonito suđenje, sloboda kretanja i nastanjivanja, nepovredivost stana i pravo na izbor zanimanja. Sretenjski ustav zamijenjen je tzv. “Turskim ustavom”, nametnutim 1838. godine (Srbija je bila kneževina u još uvijek djelimičnod pod turskom upravom).
U Arhivu Srbije čuva se original ovog, jednog od najvrednijih pravnih akata iz novog vijeka na Balkanu.
Između ostalih, u Sretenjskom ustavu stoji i čuveni član o slobodi, napisan u vrijeme kada su mnoge zapadne zemlje trgovale robljem.
“Kako rob stupi na Srbsku zemlju, ot onoga časa postaje slobodnim, ili ga ko doveo u Serbiju, ili sam u nju pobegao” (Kako rob stupi na srpsku zemlju, od tog časa postaje slobodan, bilo da ga je neko doveo u Srbiju, ili je sam u nju pobjegao).
(mondo.ba)
